Wat is hooikoorts?

Hooikoorts is een allergische reactie op pollen (stuifmeel) van bepaalde planten, bomen, grassen of onkruiden. Deze pollen zweven in het voorjaar en de zomer in de lucht en kunnen bij gevoelige mensen een reeks klachten veroorzaken, vooral aan de neus, ogen, keel en luchtwegen. In tegenstelling tot wat de naam suggereert, heeft hooikoorts niets te maken met hooi of koorts.

Welke pollen veroorzaken klachten?

De allergische reactie ontstaat niet door de pollenkorrels zelf, maar door specifieke eiwitten – de zogenaamde pollenallergenen – die op of in de pollen zitten. Er zijn tientallen van deze allergenen bekend. Ze worden benoemd met een standaardcode, zoals Lol p 1, het belangrijkste allergeen van Engels raaigras (Lolium perenne). Sommige mensen zijn gevoelig voor slechts één type pollen, anderen reageren op meerdere soorten. De belangrijkste veroorzakers zijn boom- (zoals berk), gras- (zoals raaigras) en onkruidpollen (zoals bijvoet of ambrosia).

Kruisallergieën bij hooikoorts

Pollen van verwante planten kunnen sterk op elkaar lijkende allergenen bevatten. Dit leidt vaak tot kruisallergieën: iemand die allergisch is voor berkenpollen, kan ook reageren op elzen of hazelaar. Bij grassen is dit nog duidelijker: 85 tot 95% van de mensen met hooikoorts reageert op het grasallergeen Lol p 1. Ook zijn er gevallen waarbij pollenallergieën een reactie veroorzaken op bepaalde voedingsmiddelen, zoals appels of noten. Dit wordt ook wel het orale allergie syndroom genoemd.

Hoe herken je hooikoorts?

Typische klachten bij hooikoorts zijn een loopneus, niezen, verstopte neus, jeukende of tranende ogen, een kriebel in de keel en soms benauwdheid. De symptomen kunnen lijken op een verkoudheid, maar hooikoorts komt meestal elk jaar rond dezelfde periode terug en houdt langer aan. Ook vermoeidheid is een veelvoorkomende klacht, vooral bij langdurige blootstelling aan pollen.

Onderzoek en diagnose

De arts kan op basis van je klachten en de periode waarin ze optreden vaak al vermoeden dat het om hooikoorts gaat. Om precies vast te stellen voor welke pollen je allergisch bent, kan er een huidpriktest of een bloedtest worden gedaan. Deze testen laten zien welke allergenen een reactie veroorzaken. Het is belangrijk om te weten dat een positieve test niet altijd betekent dat je ook echt klachten ervaart bij dat allergeen.

Behandeling van hooikoorts

Hooikoorts wordt meestal behandeld met antihistaminica, medicijnen die de allergische reactie onderdrukken. Deze zijn verkrijgbaar in tabletvorm, neussprays of oogdruppels. Bij ernstigere klachten kunnen ook ontstekingsremmers of een specifieke behandeling zoals immunotherapie (desensibilisatie) worden ingezet. Hierbij bouw je langzaam weerstand op tegen het allergeen.

Wat kun je zelf doen?

Hoewel pollen moeilijk volledig te vermijden zijn, kun je de blootstelling aanzienlijk verminderen door enkele praktische maatregelen te nemen. Op zonnige, winderige dagen is het verstandig om binnen te blijven en ramen en deuren gesloten te houden. Gebruik bij voorkeur een airconditioner of ventilatiesysteem om binnenshuis een comfortabel en pollenarm klimaat te behouden. Ventileer bij voorkeur vroeg in de ochtend, wanneer de pollenconcentratie in de lucht het laagst is.

Een zeer effectieve manier om de binnenlucht schoon te houden is het gebruik van een luchtreiniger met ventilatiefunctie, zoals bijvoorbeeld de PR-940UV van Progenion. Deze luchtreiniger is in te stellen als  krachtige ventilator die op hoge stand actief de lucht in bijvoorbeeld de slaapkamer kan verversen en reinigen terwijl je overdag niet aanwezig bent. Dit zorgt ervoor dat ’s avonds, wanneer je gaat slapen, de lucht al vrij is van pollen, stof en andere allergenen. Door de luchtreiniger ’s nachts op een lagere, stille stand te zetten, kun je ongestoord slapen in een schone omgeving.

De Progenion PR-940UV combineert meerdere technieken: een HEPA-filter dat fijne stofdeeltjes en pollen uit de lucht haalt, en ionisatie, dat helpt om deze deeltjes sneller uit de lucht te laten neerslaan. Dit draagt niet alleen bij aan het verminderen van hooikoortsklachten, maar zorgt ook voor een algemeen gezonder binnenklimaat. Daarnaast is het belangrijk om het CO₂-gehalte in huis laag te houden, vooral in slaapruimtes, omdat een te hoog CO₂-gehalte kan leiden tot vermoeidheid en hoofdpijn. Goede luchtcirculatie en zuivering spelen dus een dubbele rol: minder allergenen én een frissere, zuurstofrijkere leefomgeving.

Draag buitenshuis een zonnebril om je ogen te beschermen en wrijf niet in je ogen om irritatie te voorkomen. Was je handen en gezicht na buitenactiviteiten en droog wasgoed binnenshuis, zodat pollen zich niet kunnen hechten aan kleding of beddengoed. Zo maak je je huis tot een veilige plek, ook tijdens het pollenseizoen.

Omgaan met hooikoorts in de tuin en op vakantie

In je tuin kun je maatregelen nemen door planten met sterk allergene pollen, zoals de berk of bijvoet, te vermijden. Houd het gras kort, zodat het niet gaat bloeien. Op vakantie kan hooikoorts vaak milder zijn aan zee of in de bergen, waar de lucht schoner is en minder pollen bevat. Wel kunnen er in het buitenland andere planten bloeien dan in Nederland of België. Raadpleeg daarom vooraf een pollenkalender van je bestemming en vergeet je medicatie niet mee te nemen.